به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حسین عزیزی، سرپرست گمانه‌زنی و کاوش تل سوزو در بوشهر در نشست گزارش به همکار که به‌همت پژوهشکده باستان‌شناسی در محل پژوهشگاه برگزار شد، با اعلام این خبر گفت: «قدیمی‌ترین لایه تل سوزو مربوط به دوره باکون و احتمالا باکون میانه است سپس یک فاز میانی بسیار مهم مربوط به گذر از دوره باکون به دوره لپویی وجود دارد و فاز پایانی مربوط به دوره لپویی است که البته برای اظهارنظر قطعی منتظر نتایج آزمایش کربن 14 هستیم.»
این باستان شناس با بیان این که محوطه تل سوزو در بین زمین‌های کشاورزی دیم قرار گرفته و مدام به‌دست کشاورزان شخم زده می‌شود، گفت: «یکی از مشکلات مهم در تل سوزو این است که حدود 10سال پیش یک قاچاقچی با لودر حدود 2متر از سطح تپه را برداشت که این اقدام منجر به پراکندگی گسترده آثار در اطراف و پیرامون تپه شد.»
او با اشاره به ثبت ملی محوطه تل سوزو در سال 85 به‌عنوان یک محوطه ساسانی گفت: «این در حالی است که کاوش تل سوزو نشان داد، سفال های موجود در این محوطه مربوط به دوره باکون و لپویی (هزاره چهارم و پنجم پیش از میلاد ) هستند.»
عزیزی خاطرنشان کرد: «متأسفانه تاکنون دوره پیش از تاریخ در استان بوشهر کار نشده و بسیاری از باستان‌شناسان با مشاهده سفال‌های نخودی ساده یا قرمز ساده، به راحتی آنها را به دوره اشکانی و ساسانی منسوب می‌کنند.»
نخستین کاوش پیش از تاریخی
عزیزی کاوش تل سوزو را نخستین حفاری پیش از تاریخ در استان بوشهر دانست و گفت: «در تنها پژوهشی که تاکنون در زمینه دوره پیش از تاریخ در استان بوشهر انجام شده، محوطه تل سوزو به‌عنوان محوطه دوره مس سنگی معرفی شده است.»
او تعیین عرصه و حریم و کاوش باستان‌شناختی و شناخت توالی استقرار را از اهداف کاوش محوطه تل سوزو اعلام کرد و افزود: «برای تعیین عرصه و حریم، 12 گمانه در جهات شمالی جنوبی زده شد که در رینگ نخست به بقایای باستان‌شناختی برخورد کردیم و رینگ دوم فاقد هرگونه بقایای باستان‌شناختی بود.»
این باستانشناس ادامه داد: «عموم گمانه‌ها اگرچه داده فرهنگی داشتند اما فاقد لایه برجای باستان‌شناختی بودند و همچنین از این گمانه‌ها سفال‌های متعددی از دوره باکون و لپویی شناسایی شد. برای مطالعه بافت استقراری دوره پیش از تاریخی این محوطه ، ترانشه‌ای در بالای تپه ایجاد شد و سیستم کانتکس در این کاوش مورد استفاده قرار گرفت.»
پیشنهاد عرصه و حریم تل سوزو
او عرصه پیشنهادی تل سوزو را حدود 2 هکتار و حریم پیشنهادی را حدود 7 هکتار اعلام کرد و گفت: «از جمله ضوابط پیشنهادی عرصه و حریم تل سوزو می‌توان به ممنوعیت هرگونه ساخت‌و‌ساز، دخل و تصرف، تفکیک عرصه و هر اقدامی که باعث تخریب یا آسیب به بنیان عرصه اثر تاریخی شود، اشاره کرد.»
عزیزی افزود: «تخلیه و انباشت زباله و نخاله ساختمانی و پسماندهای کشاورزی و هدایت هرگونه جریان آب‌های سطحی و فاضلاب به‌سمت عرصه ممنوع است.»
او درباره ضوابط و مقررات حفاظتی عمومی حرایم هم گفت: «همه طرح‌های توسعه عملیات اجرایی، نو‌سازی، بهسازی و هرگونه ایجاد تعریض یا توسعه معابر و دسترسی ایجاد تأسیسات زیر‌بنایی، بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، ممنوع است.»
این باستانشناس تصریح کرد: «هرگونه اقدامی که احتمال لطمه به حرایم را داشته باشد از قبیل حفر چاه آب و فاضلاب، ساخت کانال برق و غیره، تردد ماشین‌آلات سنگین و نظایر آن، بدون استعلام و کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی، ممنوع است.»
مطالعات انجام‌شده در دوره لپویی و باکون
او در توضیح دوره لپویی گفت: «لپویی فرهنگی است که در حوزه فرهنگی فارس پس از دوره باکون خود را نشان می‌دهد و از کاوش در محوطه لپویی (روستایی در مرودشت) این نام گرفته شده است. در دشت مرودشت و محوطه فرهنگی فارس کنونی، محوطه‌های لپویی زیادی شناسایی شده ولی کاوش و شناخت ساختار معماری در این دوره بسیار محدود بوده است.»
عزیزی دانسته‌های موجود از دوره لپویی را اندک دانست و گفت: «بیشتر تحلیل‌ها بر اساس بررسی‌های سطحی انجام گرفته و به‌جز تپه مهرعلی که در آن نهشته‌های دوره لپویی به نسبه در مقیاس خوبی کاوش شده، در دیگر محوطه‌ها از جمله تل نورآباد و تل اسپید و حتی تل کوره در مقیاس بسیار کم کاوش شده‌اند و با توجه به این موضوع نمی‌توان به‌درستی به تحلیل ساختارهای این دوره پرداخت.»
او ادامه داد: «حضور فرهنگ لپویی در خارج از دشت مرودشت نشان داد که از هزاره پنجم قبل از میلاد بین نواحی مرکزی و شمالی خلیج فارس با سواحل ارتباطات فرهنگی بسیار گسترده‌ای وجود داشت است. آثار لپویی کشف شده در تل سوزو، عموما قطعات سفال قرمز صیقلی هستند که شاخص دوره لپویی محسوب می‌شوند.»
این باستانشناس در توضیح دوره باکون گفت: «فرهنگ‌های دوره مس‌سنگی و هزاره پنجم فارس به نام فرهنگ باکون معروف است که به سه فاز قدیم، میانی و جدید تقسیم می‌شود و شاخصه اصلی سفالی آن، سفال‌های نخودی منقوش هستند.»
او با اشاره به شناسایی این‌گونه سفال برای نخستین‌بار در تل باکون به‌دست هرتسفلد گفت: «با وجود گستردگی فراوان محوطه‌های دوره باکون در فارس تنها از مناطق معدودی همانند نورآباد ممسنی و حوزه رود کُر تاریخ مطلق رادیو کربن ارائه شده است.»
عزیزی در ادامه یکی از ویژگی‌های خاص محوطه های پیش از تاریخی استان بوشهر را کمی مواد فرهنگی اعلام کرد و گفت: «با این حال مواد موجود شاخص و قابل تاریخ‌گذاری هستند.»
او با اشاره به نزدیکی تل سوزو به خلیج فارس گفت: «در این محوطه بقایای مختلفی به دست آمد که بیانگر استفاده مردم در هزاره چهارم و پنجم پیش از میلاد در این محوطه از منابع دریایی است.»
انتهای پیام/
